ဥဏှိဿ (မှန်ကင်းတော်)

ဆင်းတုတော်မဏိတော်အထက်၌ သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်၏အထိမ်းအမှတ်ဖြစ်သော မှန်ကင်းတော်ပါရှိသည်။

မှန်ကင်းတော်သည် ရှေ့နောက်ပြား၍ ကြာပုံညောင်ရွက်ပုံဖြင့် ထိပ်၌အနည်းငယ်နောက်သို့ ရောက်သည်။ အချို့ဆင်းတုတော်များတွင် မှန်ကင်းတော်၌ အချိုင့်ပြုလုပ်၍ အဖိုးတန်ကျောက်သံပတ္တမြားတို့ကို ထည့်မြှုပ်ထားသည်။

မဏိတော် (ဆံတော်)

မဏိတော် (ဆံတော်) သည် သေးသွယ်ပြီး အနည်းငယ်မြင့်လာပါသည်။ ရွဲလုံးတန်းများစီထားသော ဆံတော်ရှိသည်။ အာနန္ဒာအတွင်းရှိ မတ်ရပ်ကိုယ်တော်တွင် ဆံတော်အား ပိန္နဲဆူး သဏ္ဍာန်တွေ့ရှိရသည်။

သင်းကျစ်တော်

သင်းကျစ်တော်အား သီးခြားစီမတွေ့ရှိရဘဲ ရှေ့ဆုံးဆံတော်အတန်းသည်ပင် သင်းကျစ်တော်သဏ္ဍာန်ဖြစ်သည်။

ဥဏ္ဏလုံမွေရှင်တော်

ဥဏ္ဏလုံမွေရှင်တော် ထည့်သွင်းထုလုပ်ထားသည်။

နားရွက်တော်

ပုဂံခေတ်နားရွက်တော်သည် ပျူခေတ်နှင့်တူညီကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။ အရှည် ရှစ်လက်မခန့်ရှိသည်။ မျက်ခုံးတော်ထိပ်မှ မေးစေ့အထိသာရှိပြီး ပုခုံးနှင့်အထိချေ။ အချို့ပုခုံးထိသည်ကိုတွေ့ရှိရသည်။ နားရွက်တော်ရှိ နားပေါက်သည် ပျူခေတ်လောက်မကျယ်ပေ။ နားတော်တစ်ဆက်တည်းရှိသည်။ နားရွက်တော်ထိပ်သည် အနည်းငယ် ငိုက်နေသည်။

နှာခေါင်းတော်

နှာခေါင်းတော်ရှိ နှာသီးတော်ထိပ်သည် နှာအိုးတော်အောက်နိမ့်၍ စိုက်ကျသည်။ နှာခေါင်းချွန်၍ နှာတံကောက်သည်။

မျက်လုံးတော်

မျက်လုံးတော်သည် စက္ခုအိန္ဒြေချထားဟန်အသွင်သဏ္ဍာန်ရှိသည်။ မျက်ခုံးတော်သည် နှာယောင်ကြားမှ အပေါ်သို့ ခုံးတက်သွားသည်။

နှုတ်ခမ်းတော်

ပါးစပ်တော်သေး၍ နှုတ်ခမ်း ပါစောင်များ ပီပီပြင်ပြင်ရှိလာပါသည်။ အပေါ်နှုတ်ခမ်းတော်ပါး၍ အလျားရှည်သည်။

၁၁ ရာစု ပုဂံခေတ်နောက်ပိုင်း ၁၃ ရာစုတွင် မေးတော်တုပ်ဝိုင်းပြီး မိုးမောက်သော ပုံသဏ္ဍာန်ရှိသည်။

လည်ပင်းတော်

          လည်ပင်းတွင် လည်ရေး (၃) ဆင့်အား ထင်ရှားစွာ ထုလုပ်ထားသည်။

ကိုယ်လုံးတော်

• ပုခုံးကျယ်ပြန့်၍ ရင်အုပ်ကား ခါးသိမ်၊ ဗိုက်သားနှင့် ချက်တော်ထင်ရှားစွာပေါ်သည်။ ခါးသေး၍ ရင်ကြီးခန္ဓာကိုယ်အချိုးအစား ကျနပေါ်လွင်စွာ ထုလုပ်ထားသည်။ မတ်တပ်ရပ် ကိုယ်တော်မှာ တင်ပါးကားပြီး ပေါင်တံမှတစ်ဆင့် ဒူးတော် ၊ ခြေသလုံးတော် သွယ်တန်း၍ ကိုယ်နေထားဟန်မှာ ပျော့ပျောင်းဟန်ရှိသည်။
• ယောင်္ကျားမြတ်တို့၏ လက္ခဏာပုံသဏ္ဍာန်ဟန်နှင့် ပြည့်စုံသောဟန်ရှိ၊ လက်မောင်းလက်ဖျံတို့သည် ကိုယ်နေဟန်အချိုးကျစွာ ထုလုပ်ထားသည်။
• လက်ချောင်းတော်များ၊ ခြေချောင်းတော်များသည် တူညီစွာထုလုပ်ထားခြင်းမရှိ၊ သဘာဝခြေချောင်း လက်ချောင်းများကဲ့သို့ အတိုအရှည် ထုလုပ်ထားသည်။
• ခါး၌ချက်ပေါ်သည်၊ သင်းပိုင်ဝတ်ထားပုံပေါ်လွင်စွာထုလုပ်ထားသည်။ (ကျန်စစ်မင်းလက်ထက်တွင် ထုလုပ်ထားသည့် ဆင်းတုတော်များမှာ ပြုံးယောင်ယောင်ရှိပြီး ခါးရှည်သည်။)

သင်္ကန်း

• ခပ်ပါးပါးအနေထားဖြင့် ထုလုပ်ထားပြီး ရေစိနေသော သင်္ကန်းကဲ့သို့ ချက်တော်နှင့်ဗိုက်သားပေါ်လွင်စေသည်။
• ပုခုံးပေါ်တင်ထားသော သင်္ကန်းမှာ အရေးအကြောင်းမျှဖြစ်ပြီး သင်္ကန်းအကျသည် စွန်မြီး (သို့မဟုတ်) ငါးကြင်းမြီးပုံနှစ်ခွရှိသည်။ ယင်းအဖျားနှစ်ခွသည် ရင်အုံအထက်၌ ကပ်နေသည်။ အနားတွန့်အခေါက်မျှသာရှိသည်။ သင်းပိုင်ဝတ်ထားပုံ ပိုမိုပေါ်လွင်သည်။

လက်တော် (မုဒြာ)

• အများဆုံးဘူမိဗဿမုဒြာ၊ ဓမ္မစင်္ကြာ၊ ဈာနမုဒြာနှင့် မဟာဂရုဏာမုဒြာတို့ဖြစ်သည်။
• လက်တော်များမှာ ပကတိလူသားကဲ့သို့ အတိုအရှည်ထုလုပ်သည်။ ပုဂံခေတ်အစောပိုင်းတွင် လက်ဖဝါး၌ စက်လက္ခဏာထည့်သွင်းလေ့ရှိသည်။ ယင်းဆင်းတုတော်ကို ပြည့်ငါးပြည့်ဘုရားဟု ခေါ်သည်။

ခြေတော်အနေအထား

တင်ပလ္လင်ချိတ်အနေအထားဖြင့် ထုလုပ်ထားသည်။ အချို့ခြေဖဝါးနှစ်ဖက်စလုံးလှန်ထးသည်။ ပုဂံခေတ်အစောပိုင်းတွင် ခြေဖဝါးများတွင် စက်လက္ခဏာပါရှိသည်။

ပလ္လင်တော်

ပလ္လင်တော်မှာ ကြာမှောက်ကြာလှန် နှစ်ထပ်ဖြင့် ပြုလုပ်ထားသည်။ ကြာက်ဖတ်အလျားနှင့်အနံတို့သည် တူညီကြသည်ကို အများအားဖြင့်တွေ့ရှိရသည်။ ပဒုမ္မာကြာပုံဖြစ်၍ ကြာအစစ်ပုံ ပျောက်ကွယ်ခဲ့သည်။

အသုံးပြုပစ္စည်း

ပုဂံခေတ်ဆင်းတုတော်များကို ရွှေ ၊ ငွေ ၊ ကြေး ၊ ပဉ္စလောဟာ၊ ကျောက်၊ သဲ၊ အင်္ဂတေ၊ သစ်သား၊ မံတို့ဖြင့် ပြုလုပ်ကြသည်။

ထူးခြားချက်

• ဥဏှိဿဝိုင်း၊ ခန္ဓာကိုယ်အချိုးမကျ၊ သင်္ကန်းတော်ထူလာသည်။ ခြေတော်တင်ပလ္လင်ခွေချိတ်ကြာမှောက်၊ ကြာလန်ရှည်လာသည်။ ချက်ပေါ်တွင် ပျူခေတ်နှင့် ပုဂံခေတ်တူညီမှုမှာ အနည်းငယ်ကွဲပြားလာသည်။
• နားပေါက်တော်ရှိခြင်း၊ နားရွက်တော်ပုံသဏ္ဍာန်တူညီသည်။ ဗုဒ္ဓဆင်းတုအပြင် ဗုဒ္ဓခြေတော်ရာကိုပါ ထုလုပ်ခြင်း။
• ကိုယ်အနေအထား ခါးသေးရင်ချီ၊ သင်္ကန်းဘယ်ဘက်ရင်အုံအထက် ငါးကြင်းမြီးပုံရှိ သင်္ကန်းပါလျား၊ ခါးတွင်သင်းပိုင်ဝတ်ထားသည်။
• ဘူမိဖဿမုဒြာ၊ ဓမ္မစင်္ကြာမုဒြာ၊ မဟာဂရုဏာပကတိလက်တော် အတိုအရှည်မညီခြင်း၊ ပလ္လင်ကြာမှောက်ကြာလှန်နှစ်ထပ်ဖြစ်သည်။ပျူခေတ်နှင့် ပုဂံခေတ်ဆင်းတုများသည် တူညီသည့်အချက်မှာ နားရွက်တော် ပုခုံးနှင့် မထိခြင်း၊ နားရွက်တော်တွင် နားပေါက်ပါရှိခြင်းတို့ဖြစ်ပြီး ၁၃ ရာစုတွင် ဆင်းတုထုလုပ်ရာတွင် မြန်မာဟန်များစွာ တွေ့ရှိ၍ ဆင်းတုပုံသဏ္ဍာန်များ ပြောင်းလဲလာသည်။

ဥဏှိဿ (မှန်ကင်းတော်)

မှန်ကင်းတော်သည် ပို၍ရှည်လာပြီး ကြာဖူးသဏ္ဍာန်သာမက အချို့သော ကိုယ်တော်တို့တွင် သစ်သားကို ပွတ်လုံးထိုး၍အခုံးအခွက်အချိုင့်အမျိုးမျိုးလှပစွာ တန်ဆာဆင်သည်။ ဥဏှိဿသည် ညောင်ရမ်းခေတ်ထက်ကုန်းဘောင်ခေတ်ပိုရှည်သည်။

မဏိတော် (ဆံတော်)

နိမ့်ပြီးဗြက်ပိုကြီးသည်။ ရွဲလုံးတန်းများ စီထားသော ဆံတော်ရှိသည်။ အချို့သည်ကိုယ်လုံးတော်များတွင် ချွန်ထက်သော သရိုးဆံတော် (ပိန္နဲဆူး) များ ပါရှိသည်။

သင်းကျစ်တော်

သင်းကျစ်တော် ထင်ရှားစွာပါရှိသည်။ သင်းကျစ်တော်ဒေါင်လိုက်အစင်းများ ကြာဖတ်များ၊ အပွင့်တန်းများဖြင့် သပ္ပါယ်စွာ တန်ဆာဆင်ထားပါသည်။

ဥဏှလုံမွေရှင်တော်

ဥဏှလုံမွေရှင်တော်ကိုထည့်သွင်းထုလုပ်လေ့ မရှိကြောင်းတွေ့ရှိရသည်။

နားရွက်တော်

ပုခုံးနှင့် နားရွက်ထိနေသည့် တစ်ဆက်တည်းနားရွက်တော်ရှိသည်။

မျက်ခုံးမျက်လုံးတော်

မျက်ခုံးနှင့်မျက်လုံးတော်တို့သည် အနည်းငယ်ကပ်လာသည်။ မျက်လုံးသည် မျက်လွှာချ၍ အနည်းငယ် ပွင်လာပါသည်။

နှာသီးတော်

ဗြက်အနည်းငယ်ကျယ်ပြီး နှာသီးတော် ထိပ်ချွန်၍ ရှည်သည်။

နှုတ်ခမ်းတော်

မထူမပါးရှိပြီး အဖျားကော့သည်။ နှုတ်ခမ်းတော်အလျားအနည်းငယ်တိုပြီး ထူသယောင် ရှိလာသည်။

မေးတော်

မေးတော်အနည်းငယ်ချွန်သည်။

လည်ပင်းတော်

လည်ပင်းတော်အနည်းငယ်တိုသည် လည်ရေးသုံးဆင့်ကို အရေးအကြောင်းမျှသာထည့်သည်။

သင်္ကန်းတော်

အတွန့်များပါရှိသည်။

အသုံးပြုသောပစ္စည်း

ရွှေ၊ ငွေ၊ ကြေး၊ စကျင်ကျောက်၊ အင်္ဂတေ၊ သစ်သား၊ မံဘုရားတို့ဖြစ်သည်။

ထူးခြားချက်

ကုန်းဘောင်ခေတ်နှင့် အမရပူရခေတ်တွင် ဥဏှိဿရှည်လျားသည်။ ရတနာပုံခေတ်တွင် ဥဏှိဿသည် နိမ့်၍ မဏိတော်နိမ့်သည့် ပုံသဏ္ဍာန်ရှိသည်။ ကိုယ်လုံးတော်မှာ ညောင်ရမ်းခေတ်နှင့် အမရပူရခေတ် တူညီကြသည်။